Tôi đã chuyển ngữ được 6 bài thơ của Vũ Thanh Hoa sang tiếng Pháp. Khi dịch, tôi có cơ hội được đồng hành với dòng cảm xúc mà những bài thơ đó mang đến. Nhà xã hội học Mỹ gốc Canada Erving Goffman đã viết cuốn sách: “Thời điểm và con người”, hàm ý nhấn mạnh yếu tố tình huống vô cùng quan trọng và thiết yếu để con người có thể bộc lộ được cái Tôi của mình. Có thể nói Vũ Thanh Hoa, vô tình hay hữu ý, đã tạo ra yếu tố thiết yếu ấy để người đọc có thể nhìn rõ một cái Tôi đầy trăn trở, buồn, vui, hòa niệm, nuối tiếc, ngẩn ngơ…giữa vòng xoay cuộc đời. Bốn khổ thơ trong bài thơ Năm phút ngắn gọn, nhưng chứa đựng biết bao thông tin, ý nghĩa !
“Khi tách khỏi nhau, em chỉ là một nửa
Một nửa trái tim, một nửa buồn vui, một nửa thôi, mãi mãi
Một nửa địa cầu, một nửa lạc loài, một nửa bình yên…”
“Đang còn tất cả bỗng như chẳng còn… »
| NĂM PHÚT
cho tôi bình yên năm phút cho tôi bình yên năm phút cho tôi bình yên năm phút cho tôi bình yên năm phút 4.5.2008 Vũ Thanh Hoa
MỘT NỬA Em ra đi với một nửa con đường Thiếu anh rồi con sóng bỗng mồ côi Trăng một nửa lẻ loi, thoảng cơn gió vô tình Có trách thật nhiều, giận dỗi đến bao nhiêu
Vũ Thanh Hoa
LÁ RƠI Vừa rơi chiếc lá đầu tiên Nắng chưa kịp thức nỗi niềm riêng chung Chia đều thực thực hư hư
Vũ Thanh Hoa |
CINQ MINUTES
laissez- moi tranquille cinq minutes pour admirer la trace du soleil à la fin du crépuscule Des milliers de feuilles en chute par un vent léger combien une journée reste encore… * laissez- moi tranquille cinq minutes pour suivre pas à pas un blanc nuage pas de tristesse, sans aucune joie, je murmure, moi, à moi-même * laissez- moi tranquille cinq minutes pour mettre un bateau en papier à la dérive couler dans un lieu tout vert qui réveille le passé émouvant * laissez- moi tranquille cinq minutes au cours de la vie qui tourne les rotations étourdie de ce que j’ai acquis, ce que j’ai perdu je ne rencontre que moi-même
Lune dich 6.6.2011
Je m’en vais sur ma dernière moitié du chemin Une moitié du coeur cassé, une douleur qui reste encore une moitié Tu peux me reprocher de ne pas tenir jusqu’au bout la promesse Mais que fais-tu pour me garder ? Sans toi la vague devient orpheline Le train va et vient, les passagers nombreux tous cachés Le café amer, la cour calme en été Je me sens seule quoique j’aille à deux La moitié de la lune isolée, le vent indifférent Me pousse à tomber dans les énormes forteresses géantes Tu te caches dans mes rêves et tu t’incorpores à chaque pensée éphémère Combien de fautes qui pourraient enterrer l’amour ? Quoi que je te reproches tellement, combien je suis mécontente Après la séparation, je ne reste qu’une moitié Une moitié du coeur, une moitié des joies et tristesses, une moitié seule, à l’éternité Une moitié du globe, une moitié d’intrusion, une moitié de tranquillité…
Lune dich
La chute des feuilles La première feuille vient de tomber Le soleil ne réveille pas encore le privé, le commun On entend tomber la dernière feuille Toute la forêt cache le regret par le silence Rendre au ciel un rêve passé La trace des lèvres à ce jour-là semble instantanée Partager complètement ce qui est réel, ce qui est vague Ayant tout on n’a brusquement plus rien
Lune dich |
Một cái Tôi khi chỉ còn “một nửa” sau khi chia tay với người yêu/chồng khiến người đọc hình dung ra một phụ nữ Á-Đông mảnh mai, đằm thắm, chung tình…đối diện với sự mất mát, với nỗi buồn đau như thế nào. Với bài thơ Một nửa Vũ Thanh Hoa đã diễn tả được một cái Tôi được thay đổi theo hoàn cảnh như thế này:
“Có trách thật nhiều, giận dỗi đến bao nhiêu
Tuy nhiên, thú vị ở chỗ là mọi việc không hoàn toàn chỉ theo chiều hướng tiêu cực, có chăng chỉ là sự thiếu hụt mà thôi.
Trong bài Lá rụng, tác giả lại đề cập tới hiện tượng tự nhiên của rừng cây trong mùa rụng lá. Thời gian từ lúc chiếc lá đầu tiên đến chiếc lá cuối cùng rụng xuống không hề lâu nếu không muốn nói là quá nhanh. Cả khu rừng dường như mới chỉ kịp thể hiện sự nuối tiếc bằng cách lặng im. Bài thơ thật ngắn đã khép lại với một kết cục tất yếu giống như một quy luật:
« Chia đều thực thực hư hư
Cách thể hiện ý tưởng quả là xác đáng. Người đọc có thể liên tưởng tới số phận một con người, tới sự « công bằng » của Tạo hóa đối với những thân phận khác nhau trên thế gian này.
Trong bài thơ « Nói chuyện với cốc cà-phê », cái Tôi bị hoàn cảnh chi phối nên đôi khi cũng khó thay đổi, vì kiểu gì cũng dở :
« mưa
thiếu nắng
nắng
thiếu mưa
trên bàn
thừa cốc
cốc
thừa cà-phê »
Nhưng bài thơ khép lại thật bất ngờ :
« bùa mê
treo
nhánh bồ đề… »
Có thể thấy ở đây một sự trăn trở, kiếm tìm…
Khi dịch thơ Vũ Thanh Hoa, tôi đồng cảm với nhà thơ và thực sự ngưỡng mộ cách diễn đạt của chị. Chị có cách diễn đạt lô-gic, tạo được những tình huống rất đời và hấp dẫn. Đặc biệt, thơ chị giàu hình ảnh, triết lý, nhưng dễ hiểu và ám ảnh. Có lẽ chính vì vậy, thơ Vũ Thanh Hoa đã đến được với nhiều độc giả ở mọi lứa tuổi, ở mọi nơi. Riêng đối với người dịch, thơ chị luôn gây cảm hứng tạo dựng lại ý tưởng trong thứ ngôn ngữ mới.
Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc ba bài thơ của chị và phần chuyển ngữ sang tiếng Pháp của Lune. Rất mong nhận được ý kiến góp ý, phê bình để các bản dịch ngày một hoàn thiện hơn.
21.6.2011