Có nhiều lý do để người ta đọc thơ của một tác giả:
– Tò mò “xem sao”
– Thích tác giả
– Không thích tác giả
– Đang buồn…
– vân vân…
Khi tặng một tập thơ, tác giả tự biết rằng giữa dòng thác bận rộn của công việc, của những lo toan thường nhật, người đọc có thể dành thời gian đọc 1-2 bài họ thích, đọc lướt qua toàn bộ hay có thể không đọc bài nào hoặc đọc đi đọc lại đến…nhàu tập thơ! He he.
Dù bạn “đối xử” thế nào với tập Thơ của VTH thì VTH vẫn vui sướng trao tặng cho bạn và xin trích mấy bài thơ trong tập thơ “Trong em có người đàn bà khác” cùng với lời tựa của nhà thơ Trần Ninh Hồ để ai chưa có thì giờ đọc thì “đọc trước”.
Trân trọng cám ơn những người đã đọc thơ tôi.
GIẤU TRONG TĨNH LẶNG
(Thay lời Tựa tập thơ Trong em có người đàn bà khác)
“Trong em có người đàn bà khác” – đấy là tên tập thơ mà cũng là một thông báo, một giới thiệu và một… thú nhận?
Hay là một cách “phân thân” của Vũ Thanh Hoa?
Không nên kết luận gì vội. Cũng như lần đầu gặp chị cùng với anh bạn thơ của tôi, tôi nghĩ: Chị là một người đàn bà lịch thiệp, chu đáo; nhưng còn với thơ thì, chị sẽ là một người biết yêu nó với sự nể trọng? Chị chỉ nghe các nhà thơ đọc thơ với vẻ trìu mến. Chị không đọc thơ chị và thậm chí không nói gì về văn chương.
Nhưng đọc tập thơ này của chị, tôi bị cuốn hút từ đầu đến cuối, và thật sự ngạc nhiên về một giọng điệu thơ đầy trải nghiệm với nhiều ý tứ độc đáo, thông minh, sắc sảo và nữ tính. Ngay từ bài đầu tiên, chị viết về thời gian, về “24 giờ” đã hiện lên một tâm trạng đa chiều đôi lúc hốt hoảng lo âu về tình yêu.
24 giờ vòng quanh tờ lịch mỏng
24 giờ trống rỗng24 giờ ngổn ngang
24 giờ đấu giá từng giây từng phút
lơ lửng giấc mơ tỉa tót
loang lổ hồi ức gọt giũa
Chật chội và xô bồ thế, còn giây nào cho tình yêu và những cảm nhận khác? Và nếu có thì chẳng lẽ chỉ là “lơ lửng giấc mơ tỉa tót/ loang lổ hồi ức gọt giũa”? Hai câu thơ không xoàng chút nào càng khiến ta lo âu, khiến ta cần đọc tiếp để cùng chị nhìn sâu hơn vào một ngày:
Em chạy vào ngày
Mặt trời sinh non
Em chạy vào đêm
Vầng trăng lão hoá
Những ngôi sao rụng rơi tung toé…
Mặt trời, trăng, sao thảy đều biến dạng. Thế thì “Em chạy vào anh” – nơi ẩn nấp nương tựa cuối cùng ấy, có gì phải bàn cãi đâu, nếu không có cái nỗi âu lo thật bất ngờ đến mức phải cầu… trời:
Lạy trời
Anh đừng là dị bản
Một lo âu thường nhật? Vậy thì đáng lo âu thật! Nếu anh bỗng chỉ là một… dị bản!
Và chị cố gắng “Định nghĩa Anh”. Anh “Là mặt trời”, “Là vì sao”, “là một nửa”. Đúng cả đấy, nhưng “Thiên hạ nói rồi”. Với chị, anh chỉ cần là:
Nốt ruồi nhỏ trên ngực em
Anh thấy…
Từ lúc mẹ sinh em
Đến khi chết
Em gọi đó là Anh
Để được: “Buộc nhau vào nửa câu thề/ Trói nhau bốn phía lối về mênh mang”, “Buông chút vàng vào cúc”/ Thẫn thờ suốt mùa thu”, “Buông em rơi một ngày? Dại khờ day dứt nhớ”…
Để được đưa nhau đến “Chợ chữ”, “Lục tìm vốn chữ ngả vàng/ Giật mình rơi một sẽ sàng tên anh”. Và đến như “Tô mầu nhạt nước bạc vôi/ Thả trôi ngày ấy thì thôi bây giờ”, thì không chỉ là chuyện “Chợ chữ”, chuyện văn chương nữa!
Cuộc đời cần những gọn gàng, mạch lạc, nhiều khi cần cả những… mệnh lệnh! Cũng như “24 giờ” cần được nhìn với cả những góc độ rành rẽ đến mức, như một học giả nào đó đã từng nói: “24 giờ, đấy là số-tiền-vốn-ban-đầu, sự công bằng duy nhất của Thượng đế cấp đều cho mọi người”. Nhưng quả thực cũng có những điều không thể rành mạch được. Và cái đáng yêu lại ở chính điều đó:
Cuộn cánh đồng giấu vào cửa sổ
Không thể giấu bông cúc vàng…
Vĩnh hằng một ráng thu!
“Cuộn một năm giấu vào tờ lịch”, được không? Được chứ. Nhưng “Mười hai giọt lệ thầm/ Mười hai nụ cười ngỏ” thì khó lắm! “Cuộn nỗi nhớ giấu vào đôi mắt”, được thôi. Nhưng sẽ ra sao nếu: “Thân quen ngủ giữa lạnh lùng”, “Mày nghiêng, mắt ngả một giây/ Ngờ đâu vay trả vơi đầy trăm năm”…
Ý nhị nhất là đôi mắt. Nhưng bộc bạch nhất, khó giấu nhất cũng là đôi mắt: “Hoá buồn vào gió/ ngân ngấn vệt cười”. Không thấy có chữ “mắt” nào trong thơ mà mắt vẫn hiện ra! Nó còn nhìn thấy cả những “cơn mưa ảo giác” trong lúc “gió thay mùa”:
Cây cúi mặt, rơi thở dài về đất
Xin bình yên giây phút lá thay mùa”
“Rơi thở dài về đất”, là một cái nhìn lạ.
Vũ Thanh Hoa không cố làm lạ câu thơ, mà thơ chị có cái nhìn “lạ” rất .. tự nhiên từ chính nội tâm nhiều trắc ẩn của người thơ!
Và có những lúc quá lo âu về một nỗi niềm chi đó còn đang ngổn ngang, mà thời gian thì cứ trôi đi vùn vụt, khiến Vũ Thanh Hoa không dám dùng thời gian để đo đếm nữa! Chị phải đo đếm qua cảnh sắc của không gian là “vệt nắng cuối chiều”, một “thoáng gió rung”:
Cho tôi bình yên năm phút
Dõi theo vệt nắng cuối chiều
Thoáng gió rung ngàn lá đổ
Một ngày còn lại bao nhiêu?
“Thoáng gió rung” thôi mà đã thế, chị biết ơn cái cầu vồng chắn giúp những cơn giông là một điều không quá khó hiểu.
Vũ Thanh Hoa trốn vào “Lục bát internet”. Máy móc cũng có thể thành thơ nếu quả là có thơ:
Dỗ lòng ảo ảnh thôi mà
Mong manh nối mạng như là chiêm bao
Đường truyền bất chợt chênh chao
Cúi đầu mật mã gánh bao la buồn
Cảm được những “đường truyền” và những “mật mã” đến thế là có thơ thật!
Và tôi đã rất mừng – cái nỗi mừng của một bạn đọc thơ chị, khi thấy chị giật mình:
Những câu thơ không thể cõng em qua nỗi niềm thao thức
con phím vô tri ghép con chữ vô hồn
Dấu ngoặc xếp hàng
Trùng trùng dấu hỏi
Ngoảnh lại lưng mình
Bóng có bỏ đi không?…”
Người mà mất bóng thì xem ra rất khó sống! Cái bóng chính mình, và cả cái bóng nào đó đã không thể rời mình?
“Ngày lan man ngôn từ tìm nơi trú ngụ trên bản thảo”. Nếu những suy ngẫm, nhớ thương… “tìm nơi trú ngụ” thì quí quá. Nhưng còn cái đám ngôn-từ-suông ấy mà trú ngụ thì, như chính chị đã viết: “Bản thảo trắng/ Ngôn từ câm”.
Với quan niệm ấy, Vũ Thanh Hoa luôn trở về với những điều dễ cảm thông, chia xẻ như: “Ngày nín lặng/ Căn phòng trống/ Điện thoại im/ Chăn gối ngủ”, “Lật trang nào cũng đa đoan /Ngả nghiêng em/ ngả nghiêng anh/ tịnh hình”, “Em giật mình tỉnh dậy/ Giấc mơ ngủ lại trên giường”… Hay là: “Dấu nằm nghiêng phía lênh đênh”… Thì quả là gợi ra thật nhiều thương cảm.
Tôi quí tập thơ này dù tất cả đều là … thơ tình, cái vùng thơ lâu nay gây không ít… chấn thương cho bạn đọc! Trong sự hạn hẹp của một bài viết, tôi đã cố gắng trích được phần nhỏ những câu thơ theo ý thích riêng. Còn bao nhiêu ý tình “giấu trong tĩnh lặng” rất đáng để được đọc và cộng hưởng cùng thi sĩ!…
Hà Nội, cuối thu 2009
TRẦN NINH HỒ
ĐÊM VĨNH HẰNG
tắt đèn muôn phía tràn đêm
mắt em óng ánh êm đềm suối trăng
trải trên tơ lụa dịu dàng
nuột nà vóc ngọc mơ màng bờ vai
lướt môi bất tận chân dài
tay đan tay ngả đền đài phục sinh
thiên thai lặng phút rùng mình
vòng ôm cuốn sóng cuộn chìm đam mê
buộc nhau vào nửa câu thề
trói nhau bốn phía lối về mênh mang
chia nhau đôi nửa vầng trăng
thả vào dâu bể vĩnh hằng bình yên…
18.6.2008
KÝ SINH
góa phụ
ký sinh hoài niệm
non nõn mộng hoa
nhập nhòe vàng hiu cuống lá
hổn hển hồi sức những chùm lông tơ
thoi thóp trên vết rạn của kỳ sinh nở
chuốt búp măng
những móng tay xây xát nợ nần
vẽ vệt cười
chập chùng mấy ngả gân xanh
đánh phấn tô son
nhằng nhịt chân chim nơi chân trời bí mật
vớt mùa
nhớ
quên
vương vãi
ký sinh trườn dậy
ký sinh giãy chết
hoài niệm vỡ tan giữa viện bảo tàng
góa phụ âm thầm
đếm
mảnh
vết thương
11.10.2009
MỖI LẦN NGỦ VỚI NHAU
mỗi lần ngủ với nhau mình như hai người mới
nâng niu trăng
trải lụa nụ hôn dài
đôi lưỡi sóng xoắn mạch ngầm mênh mang cùng đáy biển
đại dương giao hòa mịn cát tân hôn
mỗi lần ngủ với nhau mình như hai người mới
eo thon xoay vũ trụ khỏa thân trần
vòng tay siết thập kỷ buồn hóa giải
giấc luân hồi thiêm thiếp nụ thiên thai
mỗi lần ngủ với nhau mình như hai người mới
bồng bềnh bay ngút ngát cánh linh hồn
giọt men lạ ủ hương quen ngấm tầng tầng máu thịt
thanh bình anh tọa lạc cõi tiên em
29.6.2008
Vũ Thanh Hoa
(Trích trong tập thơ “Trong em có người đàn bà khác”, NXB Hội Nhà Văn tháng 10 năm 2009)