Khi chiến tranh đi qua…

VTH – Kỷ niệm ngày 30/4, vuthanhhoa.net mời bạn yêu thơ đọc chùm thơ của những người lính viết về những nẻo đường hành quân, để thấy tâm trạng họ không khác biệt nhau, thậm chí là rất gần gũi dù cho họ đã từng ở hai bên chiến tuyến:

HÀ ƠI !

(Để nhớ ngày 30/4)

Phía trước gọi anh rồi
Xin chào nhé! Hà ơi ở lại!
Là tôi thầm gọi vậy
Chứ làm gì gặp mặt để chào nhau!
Hai đoàn quân ngược chiều
Đường trục nhòe trong ánh trăng mờ tỏ
Giật mình nghe ai gọi:
– Hà ơi!
Đã tắt đi hy vọng gặp em rồi
Năm năm, mười năm ai chờ đợi nữa
Nhưng Hà ơi! Anh chẳng biết lấy gì để nhớ
Ngoài buổi chiều xanh biếc gặp em
Tiếng ai ru dai dẳng trong đêm
Hà ơi! Hà ơi! Con ngủ…
Nào có ai tên Hà là thực nữa
Tôi đi trong thương nhớ mông lung..
Giáp mặt cùng chiến tranh
Ngày ấy tôi ra đi có thế
Chỉ một phần trăm mối tình để nhớ
Để cũng bồi hồi. Để cũng nâng niu
Hôm nay tôi đã về chiều
Trông vời dĩ vãng
Xin cám ơn cô gái đã trao tôi cái tên để vịn
Qua nhịp cầu thử thách suốt thời trai!

LÊ HUY MẬU
(rút trong tập Đêm trăng non-1990)

LỤC SOÁT Ở NGHĨA HÀNH

khi nằm bìa Nghĩa Hành
lương khô ba ngày hết
trời đất rất yên lành
không thấy bóng thần chết
dựa lưng vào ba lô
gã tà lọt vừa để
viết láu mấy câu thơ
bộc trực như lời kể:
anh đang đi hành quân
đến một nơi tuyệt lắm
có rất nhiều người dưng
lưng ong thơm yếm thắm
em yêu, đừng vội ghen
anh là tên nhát gái
giỏi lắm chỉ lăng nhăng
mươi câu thơ vô hại
về Nghĩa Hành lính ca
mấy câu vè tinh nghịch (1)
anh nghe để ngoài da
dù cũng hơi thinh thích
mùa này trời mưa dầm
ngày ngắn đêm đến sớm
em yêu hãy yên tâm
gặp anh, đạn biết tránh
đã “rách áo” đôi lần
dễ dầu gì toạc nữa
anh vẫn nguyện trong lòng
được vết xước vừa phải
loại giấy phép quí này
được ký bằng đầu đạn
từ chủ nghĩa bầy nhầy
nếu may không bỏ mạng

LUÂN HOÁN
ghi chú: câu hát đùa thịnh hành

(1) “muốn lon lên Thạch Trụ
muốn đ. về Nghĩa Hành”

KHI CHIẾN TRANH ĐI QUA

Gửi đồng đội cũ

Khi chiến tranh đi qua đời cha
Mỗi sợi tóc một câu chinh phụ
Khi chiến tranh đi qua đời mẹ
Nước lần mòn giấu giếm trong tim
Khi chiến tranh đi qua đời em
Cây trúc tong teo chiếc lá
Khi chiến tranh đi qua ruộng vườn
Khói bom khét tận cùng gốc rạ…

Chỉ cánh chúng ta chẳng nghĩ lo nhiều
Đi vào chiến tranh như đi chợ
Cứ như không cánh ta chợ rất là buồn!
Đã một thời nói về chiến tranh rổn rảng và vui vẻ
Rằng nhất đỏ ngực, nhì xanh cỏ
Thật là hiên ngang!
Thằng Lương nằm lại Khe Sanh
Thằng Lâm, Thằng Điền, thằng Phùng Quảng Trị
Thôi, không nói nữa
Cầu cho vong hồn mấy đứa được yên!

Cái chết bây giờ không khét na-pan
Cái chết không rung từng cơn sốt rét
Không bọc trong tăng, không vây trong chốt
Cái chết không ăn nhầm nấm độc trong rừng
Không vắt vẻo kẽm gai, không, không, không,
không…
Sao vuốt mắt chúng mày mấy lần không được
Chúng mày cứ nhìn tao mắt mở trừng trừng
Thôi, không nói nữa!
Cầu cho vong hồn mấy đứa được yên…

Chiến tranh đi qua cái nhớ, cái quên,
Cái nhớ đã làm duyên, cái quên không cả thẹn,
Cái nhớ cái quên cô độc trên đời
Như không nói ra thì không tiện, thế thôi.

Chiến tranh đã đi qua rất xa, rất xa…
Tóc mẹ bạc hết rồi không bạc thêm được nữa
Cha đã thêm vào những năm tháng mong manh
một cây gậy nhỏ
Cây trúc ngày xưa phơi áo lên cành
Chút rượu cuối cùng ta rót cho em
Rót cho ta và cho đồng đội cũ
Lời cuối rồi thôi không nói nữa
– Cầu cho vong hồn mấy đứa được yên!
1996

HOÀNG QUÝ

TIẾNG DẾ

Gió xô chiều ngã xuống hướng Tây, vài chiếc lá khô đang ấp vòm cỏ dạị Sợ cỏ lạnh nên lá vàng trước tuổi . Mùa thu đang khoác chiếc áo màu chàm, phủ trùm lên giọt nắng ấm chưa tan. Chiều đang bước dần vào bóng tối . Con dế run thều thào yếu đuối . Lâu lắm rồi mới nghe lại tiếng dế than. Đây là xứ Mỹ chứ không phải Việt Nam. Sao lại có tiếng dế buồn thảm thiết

Tiếng dế dìu hồn tôi về thuở trước . Thuở nằm rừng với thằng bạn lính tuổi còn thư sinh. Trung đội hai thằng bố trí hình mũi tên. Bờ ruộng, sình lầy ngập lên tới bụng. Phía sau lưng sương đêm lầm lũi rụng, trước mặt là tiếng dế như sẫm chiều nay . Trong đầu mỗi thằng dệt sẵn vài câu thơ . Để dành lại nếu ngày mai còn sống, sẽ sớt chia cho nhau từng ly thơ để uống. Để gọi là mừng sau một đêm qua truông.

Tuổi trẻ cuả bọn tôi giữa thời buổi chiến tranh . Tàn thuốc hút chung nặng đầy tình nghĩa . Ngụm rượu đế sau lần tiếp tế, nồng say hơn rượu x.o nhiều . Thời khổ nạn dám chết cho nhau, những thằng bạn khác gì Lương Sơn Bạc

Chiều nay xứ người nghe con dế khóc . Thấy đất cựa mình theo nhịp bước quân đi . Chinh chiến lụi tàn trên đất nước từ lâu . Con dế khóc ? Hà cớ gì cháy lại ?Hay là lửa giấu trong lòng âm ỉ ? Chỉ đợi hơi xăng là bốc khói ra ngoài

Thằng bạn tôi ở lại chiến trường xưa, thân xác giờ này cũng đã tan theo tro bụị Lâu lắm rồi tôi giả đò quên không còn nhớ . Có phải bạn trách tôi nên theo tiếng dế đến nơi này ? Nơi tôi sống hiện giờ toàn xa lộ freeway . Hỏi bạn ? Tôi tìm đâu ra vùng sình lầy ngập nước? Để hai đứa ngâm mình hút chung điếu thuốc, để bạn dạy cho tôi hai tiếng đồng bào . Để bạn giải thích cho tôi hiểu rõ tại sao, tuổi trẻ bỏ quên mà không hề hối hận.

Thu khoác trên vai chiếc áo lạnh. Tôi mở cửa vào nhà có máy sưởi vặn lên. Nhìn xuyên qua khung cửa kính ngoài hiên. Con dế đang núp nơi nào dưới đám cỏ? Chú dế bé con ơi, thôi đừng khóc nữa. Tôi đã ươn hèn từ lúc bỏ nước ra đi

QUAN DƯƠNG

NHỚ

Cái vết thương xoàng mà đi viện
Hàng còn chờ đó, tiếng xe reo
Nằm ngửa nhớ trăng, nằm nghiêng nhớ bến
Nôn nao ngồi dậy nhớ lưng đèo.

1969

PHẠM TIẾN DUẬT