VTH – Bài thơ “Khoảng trống” của Vũ Thanh Hoa đã được dịch sang tiếng Pháp và tiếng Anh (xem tại đây) và được phổ nhạc thành một ca khúc khá thành công, nay xin giới thiệu với quý vị bài bình “Khoảng trống” của nghệ sĩ Vân Đình Hùng:
Khoảng trống
Không thể hét to vào đêm rỗng
em thì thầm với chiếc lá bên thềm
bên hàng xóm trôi một bài hát cũ
ai mua được ngày xưa
im lặng để nghe tiếng chuyển mùa của gió
và nghe mình mỗi phút tàn phai
không thể sắp đặt được trật tự ngày
lá vàng rơi biết thu vừa qua cửa
tựa mình vào thói quen
em đóng kín những ngăn kéo cũ
ký ức chập chờn ngái ngủ
rồi âm thầm tưởng niệm chiêm bao
đời như vô tận (*)
những quanh co khuyến dụ em tới quãng đường sẽ đến
mỉm cười thanh thản
em quay nhìn khoảng trống sau lưng
(*) lời trong bài hát của Trịnh Công Sơn
Vũ Thanh Hoa
1.6.2010
Thơ cao sang là thế, tâm giao là thế mà cũng có lúc không thể lấp đầy khoảng trống. Những lúc chống chuếnh, người rỗng như xác ve cuối hè. Hồn xiêu xiêu theo nhịp gió. Nếu đã tập Yoga, có khả năng chế ngự. Ngự trên cuồng vọng, chế tác khát thèm. Những thứ đó được quy vào tham sân si, theo nhà Phật. Tâm mà trong, lòng sẽ lắng, sẽ dịu, sẽ vơi, sẽ nhẹ.
Thét to làm gì, điên điên mà làm gì. Hãy bay theo cánh lá vàng mỏng mảnh. Bay theo tiếng thu, du lãng cùng thu mà xào xạc. Vậy là nhẹ mình, nhẹ đầu. Và thốt nhiên trôi trên bài hát cũ. Lời ca cũ rơi, rắc vào vô tận. Giơ tay ta hái ngoài vô tận, hỏi nhỏ thiên hà lớn hay chưa? Ô hay!
Ngăn buồn đã khép. Mở mà làm gì, trong khi có thể nhìn thấu nó trong mọi trạng huống thời tiết bốn mùa. Sao không cho nó một câu chào. Chào mi.
Mỉm cười thanh thản, nếu không đặt nó vào ngữ cảnh là nụ cười khó hiểu. Đặt nó vào khoảng trống. Lọt thỏm. Tự dưng cái nụ ấy hàm tiếu rồi mãn khai, lớn dần, lớn dần, vượt khả năng kiểm soát, vượt khỏi vòng cương toả. Nó dạo chơi cùng thiên hà, bạn bầu với đám tinh vân xa xôi. Mà tuyệt nhiên không có một thanh âm. Nghe được nó chỉ khi tâm thật trong, lòng sẽ thấy, sẽ nghe, sẽ hiểu. Và nó sẽ vang vọng. Khoảnh khắc ấy sẽ dừng vĩnh viễn bởi cú bấm máy nhà nghề.
Khoảng trống là một ước lệ. Đôi khi nó sinh ra từ định nghĩa của ai đó, đúng lúc này mà sai lúc kia. Chuyện là thế này: Cái thời xa lắm, khi chưa có thế giới ảo, người ta đã ước mơ. Chính những ước mơ ấy mà sinh ra thế giới ảo chăng? Mơ rằng: những điều không thể sẽ trở thành có thể. Đôi khi người lạc quan nhất cũng không dám nghĩ, không dám kỳ vọng. Dân toán điều khiển cũng có một định nghĩa của riêng mình. Nó thế này: Xác suất của sự kiện xảy ra tiến tới không, lượng thông tin cho tiến tới vô cùng! Nếu phải viết bằng ký hiệu và đọc lên sẽ là Lim của ép phờ x, khi x tiến tới không bằng vô cùng.
Không bằng vô cùng. Không là có, bằng có. Mà là một cái có lớn, lớn lắm. Cứ theo sự dẫn này mà an mà ủi thì cái gì, việc gì cũng có cách giải quyết. Khoảng trống nào rồi cũng được lấp đầy, điền đầy. Lạc quan. Ô hay! Lại ô hay…
Khoảng trống của Hoa sinh ra sau dư chấn, Hoa gọi thế khi nói về một nửa! Lại phải kể thêm chuyện, chuyện về Tượng Thần Vệ Nữ. Nàng mất đi một cánh tay. Nhiều phương án chắp nối đều không mãn nhãn. Thế là Nữ Thần kiêu sa tồn tại trong hình dáng một tay. Và vẫn đẹp mê hồn. Khoảng dười bờ vai suôn mềm, cong cong kia thiêu thiếu cái gì. Mà lại như vừa đủ, nếu thêm là thừa.
Bài viết này tôi muốn cướp nghề thầy cãi của tác giả và cứ coi Khoảng trống là bên nguyên, bên bị hại. Tôi lại ngờ nghệch nhận cãi cho bên kia. Thế là đánh trống qua cửa sấm rồi còn gì.
Dù sao thì Khoảng trống nào cũng sẽ được lấp đầy, điền đầy kể cả hoa, cả lá, cả cây cả rễ. Tôi cứ tin sắt đá như thế.
Ngày 13/8/2011_Vân Đình Hùng