NGUYỄN NGỌC CHÂU – ĐỘC HÀNH CA
Tham gia Hội VHNT Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã gần 30 năm nhưng không phải nhà thơ nào tôi cũng thường xuyên gặp. Có thể kể ra như nhà thơ Nguyễn Ngọc Châu, tôi rất ít có dịp nhìn thấy anh chứ đừng nói là chuyện trò. Sau này anh kết bạn với tôi trên Facebook, tôi xem ảnh, nhận ra người quen trong Hội VHNT BR-VT nên đồng ý, và vì thế tôi mới có cơ hội đọc thơ của anh.
Cũng vì có “thâm niên” trong Hội VHNT Tỉnh (còn gọi là Hội VHNT địa phương…) nên tôi cũng đã đủ bình thản, đủ kiên nhẫn, đủ chịu đựng, đủ vân… vân… để nhận từ “ve vuốt” cho đến “đòn roi” của các “vĩ nhân tỉnh lẻ” ban tặng, và cũng không còn ngạc nhiên với bất cứ cớ sự gì đã diễn ra, đang diễn ra và sẽ diễn ra… Có thể vì vậy mà anh chị em trong Hội cứ quyết tâm bỏ phiếu cho tôi lần này cho đến lần nọ làm Trưởng Ban Văn Học chăng? Tôi không lạc đề đâu nhé, vì nó liên quan đến câu chuyện tôi sắp kể tiếp.
Quay lại trường hợp nhà thơ Nguyễn Ngọc Châu, nhiều quý vị cứ quả quyết “văn là người” thì sai bét. Tôi nhớ trong một cuộc hội thảo thơ, tôi vừa cao giọng đọc thơ xong thì có một vị tiến đến bắt tay, tôi hơi chùn lại bởi vị ấy dáng vẻ kềnh càng, khuôn mặt nhầu nhĩ khắc khổ, ăn vận hơi cẩu thả và ánh nhìn cũng quá… bộc trực, tôi còn đang lúng túng thì vị này nở nụ cười, chính nụ cười đã “hóa giải” những dấu hỏi trên gương mặt nhầu nhĩ kia và vị ấy giới thiệu: “Chào Vũ Thanh Hoa, anh là Nguyễn Ngọc Châu đây!
“Anh chẳng dịp trở về thị trấn nhỏ ngày xưa
Nên ký ức có bao giờ quên hẳn
Hoa dã quỳ cháy trong anh năm tháng
Ánh mắt nào như thắp cả trời thơ
Chàng du tử ngày xưa thật dại khờ
Nào biết giữ chút hương tình em thắp
Mặt trời mùa đông ẩn mình trong sương sớm
Con nhện buồn từ ấy chẳng giăng tơ
Thị trấn cao nguyên còn mãi một niềm mơ
Người có lỗi mang lời nguyền thú tội
Suốt dặm trình nặng lòng câu sám hối
Nhìn bóng chiều mà xác hồn như phân rẽ đôi nơi
Đã lâu rồi… Đã lâu quá em ơi !
Bước đường xưa cứ in hằn kỷ niệm
Ngày đông buồn trái tim đau tìm kiếm
Niềm nhớ nào lạc lõng giữa chơi vơi”
(Lỗi Hẹn – NNC)
Và khi gặp Nguyễn Ngọc Châu rồi đọc thơ anh, tôi nhận ra mình còn lầm lẫn nhiều. Lầm lẫn bởi thói thường vẫn cho rằng những nhà thơ có bề ngoài mộc mạc, khắc khổ thậm chí đôi chút vụng về thì thơ họ thường cũ mòn, bi ai hoặc là nghiệt ngã. Nhưng thơ Nguyễn Ngọc Châu có cách viết hiện đại từ những năm 90, với ngôn ngữ trẻ trung, dung hòa giữa cảm xúc tiềm tàng và những thi ảnh ẩn hiện, tiếp thu cái mới khá tinh tế, thông minh, hấp dẫn:
“Bằng cú phôn đường dài
Tôi thả hồn tôi qua những tầng sóng điện
Nơi bên đầu dây có bao giờ em biết
Niềm vui cùng nỗi buồn tôi thoi thóp trước cái ống nghe
Hello
Tôi chào em
Ơi cô bé thơ ngây thiên thần áo trắng
Một năm mười hai tháng
Một tháng ba mươi ngày
Một ngày hai mươi bốn tiếng
Nỗi nhớ em từng giờ khiến hồn tôi nhiễu sóng
Đôi khi tình yêu giống như trò ảo giác
Em cúp máy rồi tôi ngơ ngác như một kẻ mộng du.”
(Giao Cảm – Bài thơ đầu tiên đăng báo Tiền Phong tháng 10/1997 – NNC)
“Xin đừng ám tôi bằng dụ ngôn của gió
Đừng rót vào tai lời mật ngọt chết ruồi
Cũng đừng là nắng thoáng qua đời cây cỏ
Để đông sang thương hận mãi bóng người
Và chiều rồi tự nhủ hãy về thôi
Chiếc bóng lẻ in giữa trời cô độc
Loài chim di có bao giờ đổi khác
Một lịch trình quen thuộc nhàm chán suốt đường bay
Đừng vội đưa tay cứu rỗi một bàn tay
Khi con tim chẳng thể rung lên niềm trắc ẩn
Đâu bóng thiên thần trong đêm dài lẫn khuất
Nơi ký tự cuối cùng bật thốt trong mê lộ tỉnh say”
(Đừng – NNC)
Khi Biên tập thơ cho Tạp chí Văn Nghệ BR-VT, tôi vẫn thường ghé qua Facebook Nguyễn Ngọc Châu chọn thơ hoặc nhắn anh gửi bài cho báo, nhưng tôi và các bạn trong ban Biên Tập thường hay cằn nhằn với các bản thảo của anh vì anh viết sai chính tả khá nhiều. Tôi có đem việc này góp ý với nhà thơ Nguyễn Ngọc Châu, anh rất vui vẻ, nhã nhặn tiếp thu rồi kể: “Anh học có đến lớp 9, rồi chẳng học chuyên ngành nghề gì, chỉ làm nông với cái vườn tiêu nhỏ ở sào đất gần nhà. Quê gốc anh ở Châu Đốc tỉnh An Giang. Khi cha mẹ anh chuyển về Vũng Tàu, nhà ở gần Chí Linh. Sau khi đất nước thống nhất, gia đình anh định cư ở thôn Vinh Sơn, xã Nghĩa Thành, huyện Châu Đức, tỉnh BRVT đến nay.”
Tôi nghe Nguyễn Ngọc Châu kể mà lại thấy mình có lỗi. Tôi đã đọc rất nhiều các tác phẩm văn, thơ của các vị áo quần là lượt, bóng bẩy, thơm tho “lấy thi hứng sáng tác” từ những nơi sang trọng, những cuộc vui tràn trề bia rượu, họ có trong tay những bằng cấp ta tây đủ cả, nhưng tìm mãi trong các tập sách của các quý ông, quý bà ấy một vài câu chữ lay động lòng người mới thật sự khó khăn làm sao, dù các vị ấy chả mắc một lỗi chính tả nào!
“Anh những muốn phong kín đời mình vào chốn đêm mặc tưởng
Và chối bỏ bản năng thuộc tính từng dự cảm day dứt trái tim mình
Lời kinh nguyện dường như chẳng thể tách khỏi đêm buồn
Khi ánh trăng dịu huyền tỏa xuống đêm siêu thực
Anh những muốn làm bậc vĩ nhân bằng luận thuyết của một gã khờ
Nghiền ngẫm bài sấm truyền cổ xưa hằng bao nhiêu thế kỷ
“Ta là cát bụi cát bụi là ta” Ôi cái khái niệm mù mờ
Mà cõi mê ngỡ chừng đã chạm vào chân lý
Anh muốn tịnh tâm đời mình nhưng em ơi làm sao có thể
Khi dục vọng vẫn còn nơi góc tối bỗng trỗi dậy khuya hôm
Gã ẩn sĩ nửa vời tự dưng thèm khát một cái ôm
Thèm khát một bóng hình kề môi dù biết rằng chẳng thể!”
(Dự Tưởng – NNC)
Làm “đầu têu” của Hội văn nghệ địa phương nếu muốn tồn tại thì chỉ còn cách phải sống bằng tâm thức của chính mình và nói như phim hành động là có khả năng “tự phục hồi vết thương”. Bởi ở cái chốn một người làm, trăm người soi, chục người mắng, mà lại làm không công, không thưởng thì chỉ có một là bị dở người, hai là đang có âm mưu gì kinh khủng lắm, ba là bị ma nhập nghiêm trọng… Tôi không biết mình thuộc dạng nào, có lẽ do dở hơi là hợp hơn cả!
Văn nghệ địa phương thì cứ trăm hoa đua nở, có những vị cả năm thậm chí chục năm không thấy viết được tác phẩm nào ra hồn nhưng mâm nào cũng có mặt, nhóm nào cũng tụ tập và chưa nghe thủng câu chuyện đã nhảy xổ ra, mồm năm miệng mười phán như sư tổ. Có cụ thì gửi cái e-mail cũng không biết, con cháu hướng dẫn cho vào mạng đến cả chục lần nhưng rồi lần nào cũng quên, ấy vậy mà cứ ngồi cả ngày rình rập để bắt lỗi và “phang” mấy đứa trẻ vì “bực mình chả rõ nguyên do” nhưng thực ra là hết đam mê rồi, hết sáng tạo rồi, hết vốn rồi nên giận mình mà ra giận người!
Tôi nhớ tháng trước, anh chàng MC của HTV9 có hỏi tôi trong một chương trình phỏng vấn rằng: “Chị xuất thân trong một gia đình truyền thống Ngoại Giao, đi nước ngoài từ 4 tuổi, rồi có bằng chính quy Luật sư, lại công tác lâu năm trong một công ty Liên Doanh Dầu khí, vì sao chị lại tham gia gần 30 năm trong cái Hội VHNT địa phương với bao việc không công gọi là “Vác tù và hàng Tổng” như vậy? Tôi đã cười (“Đang cười mà đau” – như bài hát nào đó) trả lời anh chàng MC đẹp trai ấy, đại ý rằng: Vì tôi đã theo cha mẹ được Bộ Ngoại Giao phân công về Vũng Tàu để phát triển ngành Ngoại Giao từ thời còn là Đặc Khu Vũng Tàu Côn Đảo. Dù được ưu ái là con em trong ngành Ngoại giao nhưng tôi lại chọn đi cùng Văn chương và tôi đã nếm đủ cay đắng, ngọt ngào của nó, tôi muốn góp chút phần nhỏ bé của mình để giới thiệu với bạn bè khắp nơi biết đến Bà Rịa – Vũng Tàu còn có những văn nghệ sĩ là những tài năng lẻ loi, cô độc, lặng lẽ cống hiến, lặng lẽ sáng tác dù trong muôn vàn khó khăn, trắc trở, họ vẫn hàng ngày đắm đuối cùng Văn Chương – Nghệ Thuật gửi gắm tình yêu, khát vọng và cả cuộc đời mình vào đó, chỉ để được hạnh phúc đơn độc, khiêm nhường nhưng lấp lánh như những hạt cát vàng lặng lẽ trong ánh nắng mai chở trong đó bao câu chuyện thú vị của xứ biển này. Và, trong quyết định có phần điên rồ kia, lại thêm một bài học lớn cho tôi trưởng thành.
“Những con chữ vô hồn chẳng cứu rỗi anh đâu
Cái gã đàn ông vẫy vùng trong ao tù tưởng tượng
Tự điểm tô bằng sắc màu thánh thiện
Rồi huyễn hoặc mình cao ngạo như một kẻ chân tu
Mang trái tim ích kỷ với đời va vấp phải hẩm hiu
Trong đôi mắt tình yêu đành mang tên bội phản
Năm ngón tay gầy bám vào chiều chạng vạng
Ve vuốt lại mình sau giông tố tịch liêu
Thơ biện hộ dùm anh phóng thích khỏi mọi giáo điều
Nơi đã từng ẩn chứa lời xảo ngôn ngụy biện
Anh thét lên bằng nỗi đau giận dữ
Và chẳng muốn nghe lời thổn thức của trái tim mình
Anh chẳng hiểu gì trong cõi giới u minh
Dù con tim nén dồn từng hơi thở gấp
Nhưng anh nhận ra cuộc đời ẩn chứa nhiều duyên nghiệp
Và sự hợp tan yêu ghét phải đâu tại ý trời.
(Độc Hành Ca – NNC)
VŨ THANH HOA
06/05/2023