“Không bao giờ em tìm được hai đêm giống nhau”- Trần Minh Tạo

VTH – Nhà thơ Trần Minh Tạo với bài Bình tập thơ “Lời cầu hôn đêm qua” của Vũ Thanh Hoa vừa được đăng trên Báo Vũng Tàu Chủ Nhật tại đây, bài viết đăng báo đã thu gọn hơn đôi chút. Mời các bạn đọc  nguyên tác bài bình của nhà thơ Trần Minh Tạo:

>> Hái vào lòng câu vọng cổ mồ côi -Trần Minh Tạo
>> ĐỌC “LỜI CẦU HÔN ĐÊM QUA” CỦA VŨ THANH HOA (Xuân Thu)
>> Một lối đi mang tên Vũ Thanh Hoa – Hoàng Quý

 

CẢM NHẬN VỀ TẬP THƠ CỦA VŨ THANH HOA 

Vừa nhận được “Lời cầu hôn đêm qua ” của Vũ Thanh Hoa (VTH), ấn hành vào cuối mùa thu năm 2012 được gửi tới từ Bưu điện Vũng Tàu.

Sang trọng, mỹ thuật là cảm nhận đầu tiên khi cẩn thận mở xong hai lớp gói, vừa nhựa vừa giấy trân trọng bọc quanh tập thơ.

Có thể nói, ở lứa tuổi không còn nữa sự non tơ nhưng cũng chưa bước vào giai đoạn hoàng hôn của tuổi già, VTH đã kịp tỉnh thức, đã kịp hồi sinh, đã kịp “bỏ mũ”, “bỏ kính”, “cởi giày”, “cởi áo” để được trở về giai đoạn tiền danh lý, giai đoạn “Và Em như Em” một cách đầy “ nguyên vẹn” nơi xúc cảm và suy tư trước bốn bề trời đất vây quanh hầu có thể “thân trần đến nơi Anh hò hẹn”, bất kể ra làm sao những giáo điều luân lý mạ vàng mạ bạc, đã được hình thành đúc đổ từ thăm thẳm bóng đêm của lịch sử xa xăm vốn được truyền lưu qua hệ thống ngôn từ phổ quát, vô cảm đang ràng buộc, đè nén nặng nề cùng cứng đọng hóa dòng suối khát vọng tinh khôi cụ thể còn đang rộn ràng tỏa khói yêu đương nơi “hữu thể mình”.

Vâng! Với VTH, giữa cuộc đời này, “Khi mình bên nhau/ câu nói nào cũng cũ”. Cũ vì ngôn ngữ là cái đã có, là cái đang khô, đang sáo dần, thậm chí đang chia cắt, đang giam cầm, không thể bao quát, kết liền, hiển lộ kịp những cái “đang là” vừa liên tục vừa bất tận nơi mỗi đời người, nơi mỗi hữu thể sống động phong phú vốn luôn vươn tới, luôn sinh sôi nảy nở mãi bao khát khao sâu thẳm riêng biệt về phía trước, về phía tương lai bằng đôi chân sáng tạo tự do, hoàn toàn vô tất định nơi ý thức…

Chẳng những vậy, với VTH, “khi mình bên nhau/ từ bi tách vỏ/ cổ tích trôi về khởi thủy/ phù điêu cởi áo choàng ngụy biện/ đàn ông-đàn bà/ …khi mình bên nhau”.

Tại đây, lần nữa, dễ thấy VTH triệt để vượt thoát mọi cái nhìn danh lý trước cuộc đời vốn luôn là tổng hợp những tương giao giữa các hữu thể cần được đổ đầy vì đang nợ nần thiếu vắng nhau tựa như từ muôn kiếp trước. Giữa cảnh ngộ nhân sinh này, với VTH, nếu cần định nghĩa lại “cổ tích”, định nghĩa lại cái toàn chân, toàn thiện, toàn mỹ nơi con người, đấy chính là những gì chỉ có thể tìm thấy ở sự “khởi thủy”, ở đà sống chân thành tuyệt đối nơi nội tâm, khi mọi hình thái hiện hữu “phù điêu” được phá bỏ, được “cởi áo choàng ngụy biện”, giống như “đàn ông” và “đàn bà” lúc “bên nhau” chỉ còn một “gạch nối” vô ngôn đơn giản mà thiêng liêng nhằm tiếp thông bất tận niềm hạnh phúc vào nhau và cho nhau.

Tuy nhiên, dù nhận ra là vậy, nhưng với VTH, hạnh phúc cuộc đời đang có nơi chị lại là một “con tàu chưa đi mà nhỡ chuyến” (Bài hát của khuya). Là “ Một câu thơ gãy/ không bao giờ em tìm thấy” giữa “những con phím đen” hiện thực trái ngang ( Đánh rơi). Nên giờ chỉ đang còn là “Cái bóng” ngồi “chải những sợi tóc rối sóng thu”, “đốt riêng một ngọn nến hạ” đầy “khói bay” lặng lẽ tiếc mãi một “chiếc hài đã mất”, thậm chí lại còn nhận ra “chiếc hài” kia là “không có thật” đối với cô bé lọ lem nơi chị ngày nào… Để rồi, từ đây, với chiếc hài lẻ loi còn lại, VTH chỉ còn là “con mèo ngơ ngác” ( Vẽ em”). Là một bầu “trời xanh tròng trành mây trắng” ( Mẫu ký ức). Là “Vệt nắng nghiêng qua chiều sót lạnh” ( Thu Trắng). Là “mùa thu rơi một nửa/ ráng chiều bổng chốc chia đôi” ( Tình cờ). Là “lênh đênh câu thơ buồn” ( Bóng tuyết). Là “sợi khói xám lạnh lùng gãy khúc” ( Tro heo may). Là ly “café thì thầm nhỏ giọt/ đá tan buốt lạnh thủy tinh” ( Buốt tan). Là “bàn phím gõ rỗng đêm” (Đêm thức). Là “cạn một ngày/ ly rỗng” ( Cạn ngày). Là “hạt cát vỡ rơi” ( Cổ tích cuối cùng). Là “hư ảo ôm em” ( Nhặt mảnh nhớ)… Là “những hạt mưa nức nở thu” ( Em tập quên ). Là “Hoa hồn nhiên chết” ( Gửi)…

Vì sao thế nhỉ? Trong tập thơ hình như không còn nhìn thấy nước mắt nhưng đã đầy ngập nỗi cô đơn trống lạnh này, VTH trả lời rằng vì “ không bao giờ em tìm được/ hai đêm giống nhau”, trong đó có “tuổi hai mươi” đầy “rạo rực màu xanh của tóc”, đầy “tia nhìn óng ả”, đầy “khóe môi khao khát” ngày nào nơi mình nên “em” phải “mất em”. Mất những gì từng làm “em” được đổ đầy trong yêu đương hạnh phúc. Mất những gì từng giúp “em” hạnh phúc khi được đổ đầy những rỗng khuyết nơi “anh”. Nhưng ai lại “đánh cắp mất” đôi hài của cô bé lọ lem ngày nào như vậy?

Có thể nói, đọc hết tập thơ của VTH, không hề bắt gặp câu trả lời trực tiếp. Nơi bài cuối cùng của tập thơ, Lời cầu hôn đêm qua, câu trả lời đã hé lộ. Rằng nỗi khát khao toàn diện về hạnh phúc ngay trong thì hiện tại luôn là điều thường trực giản đơn và vĩ đại của mọi kiếp người, từ anh nông dân cho tới những A những B đeo kính trắng ngồi trong phòng máy lạnh. Do vậy, nơi mọi “hành trình thế nhân”, người người dù muốn hay không cũng đều phải bước lên “chuyến tàu hối hả” ( Thong dong) đi tìm sự đổ đầy bao điều thiên thu bất tuyệt nơi nhau và cho nhau. Nhưng, sau đó, dù mọi vòng tay tiếp thông giữa người và người từng trải qua bao nhiêu nồng nàn, gắn bó, cũng phải trôi dần tới ngã rẽ của sự “li dị”. Vừa bởi định luật vô thường của không gian luôn trôi theo chiều thời gian: “không bao giờ em tìm được/ hai đêm giống nhau”, nên đành “suốt đời thất lạc”. Vừa bởi chính sự bất khả tương thông toàn diện nơi hai phía cuộc đời vốn khó bề vượt qua cái nhìn đánh cắp, cái nhìn lật đổ, cái nhìn đối tượng hóa nhằm chiếm hữu hóa, công cụ hóa, xung đột hóa, đổ vỡ hóa về phía nhau. Thành ra, với VTH, giữa cuộc đời này,“lời cầu hôn” vĩnh cửu nhất đối với hạnh phúc chỉ còn là lời cầu hôn cùng chính mình. Thực chất là tự nguyện ưng thuận kết hôn với nỗi cô đơn câm lặng nơi mình. Như một “niềm tin thất lạc” (Bóng tối). Như một phản kháng. Như một tiếng thở dài. Như một cách “khép lại cánh cửa sóng/ chui vào chăn bình yên/ nằm xuống chiếc gối mặc định”. Tức là tuyên bố đầu hàng. Tuyên bố đoàn quân cô đơn bất tận đã và đang chiếm ngập mọi ngóc ngách nơi chiếc hang khát vọng luôn tinh khôi nồng cháy trong đời. Tuyên bố mọi ngõ cảm thông dẫn về nhau đều không thể có, hay chí ít cũng là không còn nữa. Cũng tức là tuyên bố mùa “lũ chim thu mình trong tổ/ hát vang bài ca tiễn mình” (Vỡ) đã tới và đang tới, dù , đôi lúc, VTH cũng chợt nhìn thấy “vết sẹo góc nhà/ đột ngột nở hoa” giữa “rất nhiều cũ” đang trở mình sống lại “nơi tận cùng ngăn ký ức”cứ oái oăm treo mãi những hạt dẻ không sao còn biến được thành chiếc hài thứ hai cho cô bé lọ lem nay không còn nữa nơi mình…

Xin trân trọng giới thiệu ra đây một chùm thơ tiêu biểu trong tập thơ này của VTH, hiện thân của một nỗi buồn cô đơn và nuối tiếc trước sức mạnh bôi xóa của thời gian cùng những trắc trở cố hữu trong mọi tương giao khát vọng giữa cuộc đời, được thả bay vào lòng thế nhân bằng những đôi cánh ngôn từ lúc thì thầm như lá nói, lúc ray rứt, lúc dịu dàng như tiếng sóng vỗ trườn lên bờ cát trắng đang phơi mình giữa bốn bề lặng lẽ quạnh hiu…

1-Và Em…như Em

và em bỏ mũ

như thế

đi qua

quý bà

quý ông

và em bỏ kính

coi như biết đọc

hoặc không

và em cởi giày

lô nhô vỉa hè

phố hát

dưới chân

và em cởi áo

như một mình em

soi gương

và em thân trần

đến nơi

Anh

hò hẹn

và em

như Em

nguyên vẹn

2- Bài hát của khuya

nếu không mang đến niềm vui

cứ tặng nhau một nỗi buồn

giọt café ảo huyền sóng sánh

nước nhỏ bên hồ ướt mắt trăng lóng lánh

cuối chân trời bầy chim khuya vỗ cánh

dạ cầm đơn độc ngân

ngủ đi, ngọn cỏ mềm

ngủ đi, đám mây phiêu dạt

con dế lẻ loi hát

ký ức lang thang khứ hồi

có ngày mai không thể biết

có ngày hôm qua vừa quên

và dòng tên mình thất lạc

con tàu chưa đi mà nhỡ chuyến

nếu chẳng mang đến niềm vui

cứ tặng nhau một nỗi buồn

anh nhé

3- Khi mình bên nhau

khi mình bên nhau

câu nói nào cũng cũ

câu hỏi nào cũng thành ngờ ngệch

câu thơ nào cũng thừa

em muốn tặng anh từng sợi nắng đan trên tóc em

con sóng xô ngập ngừng biết bao giờ dứt

tiếng chim lẻ loi gọi bạn

bản giao hưởng vọng mùa

khi mình bên nhau

những hạt trai thức giấc thủy triều

gió trả mây môi cười và nước mắt

cơn giông sau hè biết nơi nào trú ngụ

ngọn nến rừng rực đương thì

khi mình bên nhau

từ bi tách vỏ

cổ tích trôi về khởi thủy

phù điêu cởi áo choàng ngụy biện

đàn ông-đàn bà

khi mình bên nhau…

4- Bóng tối

hôm qua bóng tối lẫn vào anh

đánh rơi những vì sao lấp lánh bên thềm

mình đi qua nhau lặng im như bầu trời khôn gió

em nhìn thấy ở một nơi xa

nỗi hoài nghi bay lang thang

tìm một niềm tin thất lạc

anh nắm chặc những ngón tay bị thương

máu nhỏ thành đóa hao ngũ sắc

xen những cành xanh gãy khúc

trên nền lấm chấm đồi mồi

em quá giang một chuyến xe đêm

người lái xe nhìn không rõ mặt

chuyến xe lao vào bóng tối

dưới những mặt nạ lạ

em tìm lại anh

5-Cuối năm dọn nhà

cuối năm dọn nhà

thấy mình trong tấm ảnh cũ

thấy mình trong chồng sách cũ

thấy mình trong câu thơ cũ

thật lạ

cuối năm dọn nhà

thấy người trong tấm ảnh cũ

thấy người trong chồng sách cũ

thấy người trong câu thơ cũ

thật quen

cuối năm dọn nhà

nhặt nhạnh

một cũ

hai cũ

những cũ

rất nhiều cũ

nhận ra

vết sẹo góc nhà

đột ngột nở hoa

6-Lời cầu hôn đêm qua

trong giấc mơ đêm qua

tôi cầu hôn

một người hoàn mỹ

một người tri kỷ

một người bao dung

một người thành thật

một người khuyết tật

tôi khép cánh cửa sóng

chui vào chăn yên bình

nằm xuống chiếc gối mặc định

bàn tay phải nắm bàn tay trái

độc diễn hành trình thế nhân

trong giấc mơ đêm qua

tôi cầu hôn tôi

tôi kết một chiếc nhẫn

đeo vào ngón tay mình

tôi nói “ đồng ý”

tôi biết

cuộc hôn nhân này không bao giờ li dị.

Trần Minh Tạo

ĐBSCL, những ngày vào Đông năm 2012